NIETOLERANCJA LAKTOZY - objawy i profilaktyka

Będzie poważnie, bo temat jest bezsprzecznie istotny. Nietolerancja laktozy, o której mowa, dotyczy około 70% ludności na całym świecie, w tym ok. 20-37% Polaków, 45% Greków, 60-70% mieszkańców Indii, 50-80% osób pochodzenia hiszpańskiego i prawie 100% Wietnamczyków i Indian!

Co z tą laktozą i o co tyle szumu?

Laktoza to inaczej cukier mlekowy, organiczny związek chemiczny należący do grupy węglowodanów, zbudowany z glukozy i galaktozy.

Naturalnym źródłem laktozy jest mleko ssaków i wszystkie jego przetwory (jogurt, kefir, maślanka, serwatka, sery, śmietana, masło, itp.), jednak jej dodatek można znaleźć w wielu, często niepodejrzewanych przez nas produktach, są to m.in.:

• pieczywo
• płatki śniadaniowe
• margaryny
• produkty instant
• przetwory mięsne
• słodycze (lody, batony, ciastka, czekolady)
• suplementy
• a nawet ok. 20% leków!

Laktoza to główne źródło energii dla młodych, rozwijających się ssaków, w tym niemowląt, człowiek jest jednak wyjątkiem, który spożywa mleko w wieku dorosłym, nie zawsze z powodzeniem. Wraz z wiekiem aktywność laktazy - enzymu odpowiedzialnego za rozkład laktozy w jelicie cienkim, spada do poziomu ok. 10%, co może się wiązać z przykrymi i uciążliwymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.

NIETOLERANCJA LAKTOZY, CZYLI HIPOLAKTAZJA

Nietolerancja laktozy to zaburzenie zdolności do trawienia laktozy, które spowodowane jest brakiem lub niedoborem wspomnianej już laktazy. O nietolerancji mówimy, gdy po spożyciu produktów mlecznych pojawiają się wyraźne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego:

•  biegunki
•  gazy, wzdęcia, kolki
•  nudności
•  bóle brzucha
•  przelewanie się w jamie brzusznej

Objawy pojawiają się między 30 minutami a 2 godzinami po spożyciu pokarmu zawierającego laktozę.

Wyróżnia się trzy rodzaje zaburzenia

Niedobór pierwotny, spotykany najczęściej, występuje u osób dorosłych i jest uwarunkowany genetycznie, z reguły ujawnia się w okresie dojrzewania. Rzadko dochodzi tu do całkowitego zaniku wytwarzania laktazy. W Polsce na hipolaktazję typu dorosłych cierpi około 30% populacji.
Niedobór wtórny - nabyty. Dochodzi do niego zwykle na skutek uszkodzenia struktury morfologicznej błony śluzowej jelita czczego.
Niedobór wrodzony - alaktazja, spotykany bardzo rzadko (najczęściej w Finlandii), oznacza, że chore dziecko nie jest zdolne do wytwarzania laktazy. Objawia się to ostrą biegunką, odwodnieniem oraz zahamowaniem rozwoju, a może być zdiagnozowana już kilka dni po urodzeniu. Wówczas absolutnie niezbędna jest całkowita eliminacja laktozy z diety, nawet jej minimalna ilość jest zagrożeniem dla życia chorego.

JAK ZDIAGNOZOWAĆ?

Obecnie istnieje kilka sposobów:

• tzw. test wodorowy, czyli analiza obecności wodoru w wydychanym powietrzu
• test doustnego obciążenia laktozą
• badanie pH kału
• biopsja jelita cienkiego
• badania genetyczne
• i teoretycznie najprostszy, choć obarczony ryzykiem błędu - do wykonania w warunkach domowych, czyli próba eliminacji produktów z laktozą

CO ROBIĆ?

Na wstępie trzeba podkreślić, że nietolerancja laktozy często bywa mylona z innymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, jak IBS, SIBO czy celiakia, wówczas eliminacja mleka czy przetworów mlecznych może być dyskusyjna. Większość dorosłych zachowuje pewną aktywność laktazy i spokojnie może włączać pewne, tolerowane przez siebie ilości laktozy do diety (z reguły 5-10 g, co równe jest 100-200 ml mleka słodkiego).

Jeśli podejrzewasz u siebie problemy z nietolerancją laktozy

1. Zacznij od postaw - na 2-3 tygodnie ogranicz lub całkowicie wyeliminuj z diety produkty zawierające laktozę, obserwując przy tym organizm. Po tym czasie ostrożnie zacznij wprowadzać wyłączone produkty - jeśli objawy powrócą, będzie to wyraźny sygnał, że masz problem z tolerancją laktozy.

2. Sprawdź, czy problem nie tyczy się tylko mleka zwierzęcego - jeśli tak, możesz je zastąpić mlekiem ze zmniejszoną ilością laktozy, a najlepiej spróbuj roślinnego - wybór jest niemały: kokosowe, migdałowe, sezamowe, ryżowe, owsiane. Większość z nich możesz przygotować samodzielnie. Nie tolerujesz masła? Spróbuj masła klarowanego, które ma zminimalizowaną ilość laktozy.

3. Spróbuj fermentowanych przetworów mlecznych - prawdziwe jogurty, kefiry, maślanka, kwaśne mleko, twarde sery są na ogół dobrze tolerowane przez chorych. Jeśli po nich też odczuwasz dyskomfort, a nie chcesz z nich rezygnować, szukaj tych bez laktozy - są coraz łatwiej dostępne, choćby w supermarketach. Jeśli korzystasz z odżywek białkowych na bazie serwatki i nie czujesz się po nich dobrze, poszukaj takich z dodatkiem laktazy lub probiotyków, które powinny być lepiej tolerowane, możesz też zamienić je na izolaty (zawierają znikome ilości węglowodanów).

4. Okazjonalnie możesz wspomagać się enzymami (do kupienia w aptekach), które wspomogą rozkład laktozy.

5. Wprowadź suplementację probiotykami - mogą wspomóc trawienie laktozy, daj im jednak trochę czasu, żeby poczuć ich dobroczynne działanie.

Jeśli eliminujesz produkty mleczne z diety, pamiętaj, że musisz zwracać większą uwagę na dostarczanie wapnia - weź pod uwagę zielone warzywa liściaste (jarmuż, brokuły), figi, amarantus, sezam, pastę sezamową, mak, orzechy, migdały, masła z nich i warzywa strączkowe.

Bibliografia

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1906652/
http://nietolerancja-pokarmowa.info.pl/laktoza/
http://www.diagnostykalaboratoryjna.eu/journal/DL1.49.I.71.pdf
https://zdrowegeny.pl/poradnik/nietolerancja-laktozy
https://chriskresser.com/how-to-cure-lactose-intolerance/
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/lactose-intolerance#diagnosis
https://consensus.nih.gov/2010/lactosestatement.htm