Rola elektrolitów u człowieka

W ujęciu tematu diety, samego picia wody czy utrzymania odpowiedniej równowagi organizmu bardzo wiele mówi się o elektrolitach, czyli o substancjach które ulegają dysocjacji elektrolitycznej w odpowiednim rozpuszczalniku. Za pomocą swobodnych jonów są zdolne przewodzić prąd elektryczny. Są one jednymi z kluczowych regulatorów funkcji naszego ustroju, dlatego tak ważne jest ich systematyczne przyjmowanie wraz z dietą. Dla człowieka niezbędnymi elektrolitami są: sód, potas, magnez oraz wapń.  Dlatego tak istotnym jest uświadomienie sobie, czym są elektrolity, jakie są ich funkcje, jakie są ich źródła oraz kiedy organizm wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na te składniki.

W jaki sposób tracimy elektrolity?

Elektrolity to szalenie istotne składniki, które pozwalają przewodzić impulsy nerwowe do komórek, umożliwiając pracę mózgu oraz skurcze mięśni. To między innymi dzięki nim właśnie możliwe jest prawidłowe nawodnienie organizmu, ponieważ prowadzą do właściwej przepuszczalności błon komórkowych, tym samym wpływając na skuteczniejsze nawadnianie. Regulują również równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Najczęściej dochodzi do utraty elektrolitów podczas upałów oraz wzmożonych wysiłków. Im wyższa temperatura otoczenia, tym więcej się pocimy, a wraz z potem trwonimy elektrolity. Podobnie dzieje się w trakcie intensywnych treningów, podczas których przecież też przegrzewamy organizm. Równowaga elektrolitowa zostaje zachwiana również w czasie, gdy chorujemy. Gdy nasz organizm stacza walkę z infekcjami wirusowymi zużywa ogromne rezerwy minerałów. Zatem aby zachować równowagę poziomów płynów oraz elektrolitów składniki te muszą być stale uzupełniane.

Jakie są przyczyny niedoborów omawianych elektrolitów?

Jak już wiemy, elektrolity rozpuszczane są w środowisku wodnym. Dlatego też pozbywamy się ich z organizmu każdego jednego dnia w mniej lub bardziej zrównoważony sposób. Zjawiska te odbywają się między innymi przez skórę wraz z potem, a także z kałem czy moczem poprzez krwotoki czy biegunki. Im intensywniejszy ubytek płynów wraz z minerałami  z organizmu – tym większy deficyt elektrolitów nastąpi. Niedobory elektrolitów często spowodowane są również przez: ciężką, fizyczną pracę czy sport (kiedy to organizm intensywnie się poci) wspomniane wcześniej biegunki i wymioty, ogólne dostarczanie zbyt małej ilości płynów, rygorystyczną dietę czy choroby przebiegające z wysoką gorączką. Mogą też być wywołane poprzez ciężkie i rozległe oparzenia, choroby nerek, a także zaburzenia odżywiania (bulimia, anoreksja) lub zażywanie leków moczopędnych (diuretyków).

Objawami niedoboru elektrolitów, czyli zaburzonej gospodarki wodno-elektrolitowej, są:

- przemęczenie oraz bóle głowy
- drętwienie i mrowienie kończyn
- nieprawidłowe, przyspieszone bicie serca
- osłabienie mięśni
- drgawki

Warto wspomnieć, że w przypadku niewielkich deficytów nasze ciało zwykle nie zasygnalizuje w żaden sposób zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Takie braki można więc bardzo sprawnie uzupełnić wraz z odpowiednią dietą. Problem przybiera jednak rangę poważną w przypadku zatruć przebiegających wraz z biegunką czy wymiotami, trwających wiele dni w szczególności u dzieci, które szybciej ulegają odwodnieniu. Należy o tym pamiętać w codziennej profilaktyce naszego zdrowia.

Jak w takim razie uzupełnić elektrolity z dietą?

Sięgając po dietę bogatą w owoce i warzywa mamy pewność, że nie będziemy narażeni na deficyty potrzebnych nam minerałów. To w niemal wszystkich produktach naturalnych znajdują się główne pierwiastki elektrolityczne. Sód i chlor dostarczymy z soli himalajskiej, bądź kłodawskiej. Potas znajdziemy w bananach, awokado, pomidorach czy occie jabłkowym oraz suszonych figach czy morelach. Magnez natomiast znajdziemy w białej fasoli,  w kaszy gryczanej, orzechach oraz kakao.

Najskuteczniejszymi sposobami zadbania o gospodarkę elektrolitową jest: picie wody wysoko-zmineralizowanej, spożywanie soku pomidorowego lub wielowarzywnego, dostarczanie pokarmów bogatych w potas, wapń i magnez (soli, a zatem sodu zwykle dostarczamy organizmowi wystarczająco), picie napojów izotonicznych (są to właściwie elektrolity do picia) lub zażywanie minerałów w tabletkach.

Często złe samopoczucie tłumaczymy niedoborem elektrolitów. Żeby jednak być tego pewnym, dobrym pomysłem jest decyzja o konkretnym badaniu. Nosi ono nazwę jonogramu i jest badaniem stężenia elektrolitów. Przeprowadza się je gdy dochodzi do podejrzenia zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej w ustroju. Polega ono na pobraniu próbki krwi, tak jak w przypadku zwykłej morfologii. A zatem, oprócz utrzymywania samej, zdrowej diety bogatej w elektrolity, pamiętaj aby w stanach wzmożonego wysiłkowania się organizmu zaopatrzyć się w produkty, które pomogą szybko uzupełnić straty minerałowe. O wiele skuteczniej, łatwiej oraz taniej jest zapobiegać odwodnieniu i utracie elektrolitów, niż później naprawiać wyrządzone skutki.