Witamina C - funkcje i wpływ na organizm

O witaminie C z pewnością słyszał każdy. Co prawda przebrzmiał już nurt szkodliwej suplementacji hiperdawek tego związku, musimy jednak pamiętać, że jego rola – w odpowiednich ilościach, jest dla organizmu nie do przecenienia.

Cechy i rola witaminy C w organizmie człowieka

Witamina C jest związkiem rozpuszczalnym w wodzie. Jej główną cechą jest możliwość unieszkodliwiania reaktywnych form tlenu i związków im pochodnych. Spowalnia/hamuje procesy utleniania zarówno węglowodanów, jak również białek, tłuszczów oraz kwasów nukleinowych, ograniczając uszkodzenia DNA i błon komórkowych i mózgu. Jako związek rozpuszczalny w wodzie nie ma możliwości funkcjonowania i wykazywania aktywności biologicznej w środowisku lipidowym w sposób bezpośredni, pośrednio wywiera jednak spory wpływ na ochronę związków tłuszczowych. Uczestniczy w odzyskiwaniu i regeneracji beta-karotenu (prowitaminy A) oraz alfa-tokoferolu (witaminy E).

Kolejnym aspektem wpływu witaminy C na układ odpornościowy jest wpływ na przyswajalność żelaza – ułatwia ona wchłanianie jonów tego metalu w formie niehemowej – dzięki możliwości zredukowania żelaza III-wartościowego do formy II-wartościowej umożliwia jego przyswojenie w ustroju.

To nie koniec prozdrowotnego wpływu witaminy C. W środowisku żołądka obecność tego związku ogranicza powstawanie nitrozamin, związków o silnym potencjalne mutagennym i mogących zwiększać ryzyko nowotworów.
Istnieją doniesienia o możliwości ograniczenia czasu trwania i natężenia przeziębienia dzięki stosowaniu witaminy C, jednak na ten moment dowody naukowe w tej materii nie są jednoznaczne. Stężenie witaminy C w komórkach układu odpornościowego wydaje się być istotnie wyższe niż w innych tkankach organizmu.

W niektórych pracach uzyskiwano obiecujące wyniki ograniczania zapadalności na choroby dolnych dróg oddechowych przy podawaniu witaminy C wraz z cynkiem. W pracy z 2017 podkreślono, iż codzienne „profilaktyczne” spożycie witaminy C wraz z codzienną dietą na poziomie 100-200mg dziennie wydaje się zapewniać prawidłowe funkcje organizmu, w przypadku wystąpienia infekcji natomiast wydaje się być spożywane ilości istotnie wyższych, nawet ok. 1g/d, celem wsparcia walki ze stanem zapalnym.

Pokarmowe źródła witaminy C i dobowe zapotrzebowanie

Witamina ta najobficiej występuje w świeżych warzywach i owocach, zdecydowanie mniejsze jej ilości znajdziemy w produktach odzwierzęcych. Należy podkreślić istotną termowrażliwość witaminy C, a także podatność na uszkodzenia wynikłe z działania tlenu i enzymów ją rozkładających. Mimo, iż zapotrzebowanie organizmu na witaminę C nie jest nadmiernie wysokie (90mg u dorosłych mężczyzn, 75mg u kobiet, 80-85mg w okresie ciąży i 115-120mg w czasie laktacji) istotnym aspektem jest prawidłowe przechowywanie i przygotowywanie produktów żywnościowych celem ograniczenia strat wspomnianego związku.

Niedobory i ich konsekwencje

Deficyty witaminy C występują stosunkowo rzadko, a ich objawami może być osłabienie organizmu czy wzrost zapadalności na rozmaite infekcje. Ze względu na wpływ witaminy C na intensyfikację procesu powstawania kolagenu deficyt może powodować utrudnienie gojenia się ran, a w skrajnych przypadkach – szkorbut.