-15% na wszystkie BESTSELLERY  KOD: BEST15

Produkty bezglutenowe - dla kogo?

Gluten jest coraz częściej uważany za przyczynę wielu chorób i problemów ze zdrowiem. Czy aby na pewno tak bardzo powinniśmy się do wystrzegać? Sprawdź co warto o nim wiedzieć.
Produkty bezglutenowe - dla kogo?
Ten artykuł przeczytasz w 3 minuty

Pojęcia produkty bądź dieta bezglutenowa towarzyszy konsumentom na niemal każdym kroku (reklamy w telewizji, prasie czy nawet bilbordy). Niewiele jednak osób wie tak naprawdę, o co chodzi z tym całym „glutenem” oraz jakie są powody jego ograniczania przez wiele osób.

CELIAKIA – CHOROBA IMMUNOLOGICZNA

Osoby chore na celiakię muszą wystrzegać się glutenu za wszelką cenę, bowiem wpływa on na ich organizm w sposób toksyczny. Sama choroba klasyfikowana jest jako immunologiczna o podłożu genetycznym. Jej przejawami jest oczywiście brak tolerancji na gluten, który występuje jako białko zapasowe w zbożach takich jak pszenica, żyto, jęczmień oraz owies* (czasem dopuszcza się niewielkie jego spożycie, jednak jest to specjalny gatunek pozbawiony glutenu). Szacuje się, że około 1% społeczeństwa cierpi na celiakię.

- na czym polega toksyczność glutenu?

Spożycie glutenu przez osoby chore na celiakię prowadzi do zaniku kosmków w jelicie cienkim, które odpowiadają za przyswajanie substancji odżywczych z pokarmu. Generalnie ich zadaniem jest zwiększanie powierzchni jelita cienkiego, co wpływa bezpośrednio na szybkość przyswajania pokarmu. Jeżeli chory nie zostanie odpowiednio szybko zdiagnozowany może dojść do znacznego upośledzenia wchłaniania pokarmu. Trudno o skuteczną formę leczenia tej choroby, aktualnie jedynym sposobem na prawidłowe funkcjonowanie jest bezwzględne wystrzeganie się glutenu i stosowanie diety bezglutenowej. Niestety celiakia jest chorobą, która towarzyszy choremu przez całe życie.

* INFORMACJA DODATKOWA – owies

Poniżej wybrane fragmenty pochodzące z Rozporządzenia Komisji (WE) nr 41/2009 z dnia 20 stycznia 2009 (warto się z nim zapoznać) dotyczące składu i etykietowania środków spożywczych odpowiednich dla osób nie tolerujących glutenu:

(5) Większość osób z nietolerancją glutenu może włączyć owies do swojej diety bez negatywnych skutków dla zdrowia, nie dotyczy to jednak wszystkich cierpiących na tę dolegliwość. Kwestia ta jest wciąż badana przez środowisko naukowe. Powodem do niepokoju jest natomiast zanieczyszczenie owsa pszenicą, żytem lub jęczmieniem, które może mieć miejsce podczas zbiorów, transportu, przechowywania i przetwarzania. Dlatego też ryzyko zanieczyszczenia glutenem produktów zawierających owies należy uwzględnić przy etykietowaniu takich produktów.”

Art.3 Punkt 3. Owies znajdujący się w środkach spożywczych dla osób nietolerujących glutenu musi być w szczególny sposób produkowany, przygotowywany lub przetwarzany, tak aby uniknąć zanieczyszczenia pszenicą, żytem, jęczmieniem lub ich hybrydami, a zawartość glutenu w takim owsie nie może przekraczać 20 mg/kg.”

- celiakia jest alergią – nic bardziej mylnego

Celiakia nie jest alergią, jednak często bywa z nią mylona. Jeżeli taka diagnoza nie była weryfikowana w krótkim czasie – jej konsekwencje były tragiczne. Jeszcze kilka lat temu uważano, że jest to stan chorobowy, towarzyszący małym dzieciom, które wraz z wiekiem wyrastają z niego. Niestety jest to jeden z mitów, dosyć mocno zakorzeniony w społeczeństwie, w tym także w środowisku lekarskim. Niestety osoby, które „zostały wyleczone” z celiakii w wieku dziecięcym, zapadają w dorosłym życiu na poważne schorzenia wynikające z braku przestrzegania zasad diety bezglutenowej.

Warto wspomnieć, że występuje coś takiego jak alergia na gluten, jednak nie prowadzi ona do zaniku kosmków jelitowych (co nie oznacza, że nie może być w skrajnym przypadku niebezpieczna dla zdrowia i życia chorego). Właśnie dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnoza. Działanie profilaktyczne i tak będzie oparte na unikaniu glutenu (bezwzględnym dla chorych na celiakię).

- podstawy choroby

Brak jednoznacznego wskazania jaka jest przyczyna pojawienia się tej choroby, jednak naukowcy wskazują na wysoko glutenowe odmiany zbóż, które są w powszechnym spożyciu. Niestety ilość chorych na celiakię sukcesywnie rośnie – co może być też spowodowane coraz lepszą diagnostyką i wykrywaniem jej u pacjentów.

Celiakia może ujawnić się u każdej osoby (niezależnie od wieku), zarówno u dziecka, Kobiety w ciąży, u osób po przebytej infekcji bądź poddawanej ciągłemu stresowi. Jednak najczęściej diagnozuje się ją u osób w wieku od 30 do 50 lat. Statystycznie Kobiety chorują na nią około dwa razy częściej niż mężczyźni.

- powikłania związane z nieleczeniem celiakii

Zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych, w tym także witamin i minerałów może skutkować zmianami kostnymi (może nawet doprowadzić do osteoporozy, a ta do łamliwości kości), zaburzenia płodności (Kobiety: w przypadku zajścia w ciążę mogą wystąpić problemy z wagą noworodka, przedwczesnym porodem, menopauzą, natomiast u mężczyzn odbije się to na potencji i jakości nasienia). Sporym problemem u dzieci jest obniżona waga ciała, a w czasie późniejszym ograniczony wzrost. Może wystąpić także niedokrwistość spowodowana przez niedobór żelaza, na którą dodatkowa suplementacja preparatami z żelazem raczej nie wywiera pozytywnego efektu – niedokrwistości towarzyszy zazwyczaj także niedobór witamin z grupy B.

DIETA I PRODUKTY BEZGLUTENOWE

Dieta bezglutenowa jest często polecana wszystkim osobom dbającym o swoje zdrowie, nie tylko chorym na celiakię. Często wymienianymi zaletami tej diety jest brak ciężkości na żołądku, lepsze samopoczucie, a nawet spadek wagi. Oczywiście u podstaw leżą „prozdrowotne” właściwości tej diety pod kątem chorych na celiakię. Unikanie glutenu jest niezbędne dla osób borykających się z problemami słabego przyswajania substancji odżywczych w jelicie cienkim.

Dieta bezglutenowa nie charakteryzuje się ograniczoną wartością energetyczną spożywanych produktów, nie należy zatem postrzegać jej jako dietę odchudzającą. Jej kaloryczność jest zbliżona do tradycyjnych potraw. Przykładowo kromka chleba bezglutenowego to ok. 242 kcal, natomiast zwykłego 254 kcal – różnica jest niewielka.

Produkty bezglutenowe, co do zasady muszą zawierać na swoim opakowaniu jednoznaczną informację o braku zawartości glutenu. Podstawowym sposobem oznaczenia jest międzynarodowa grafika przedstawiająca przekreślony kłos (występuje kilka wariacji dotyczących kształtu, kolorystyki itd. - jednak każde tego typu logo posiada akceptację odpowiednich organizacji). Oczywiście istnieje możliwość pisemnej deklaracji „Nie zawiera glutenu”, która daje także gwarancję jakości i przydatności produktu dla chorych na celiakię.

Problemów mogłyby przysporzyć natomiast produkty, w których składzie znajduje się wiele składników o zróżnicowanym pochodzeniu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju wsi z roku 2007 każdy producent ma obowiązek umieszczania informacji dotyczących:

- pochodzenia skrobi (w tym modyfikowanej) – jeżeli istnieje ryzyko, że może zawierać gluten

- alergenów znajdujących się w produkcie (także glutenu)

Celem uchronienia się przed glutenem należy czytać etykiety i ze zrozumieniem analizować ich skład. Przykładowo skrobia pszenna dzięki temu, że nadaje żywności tzw. „spójną konsystencję” jest powszechnie stosowana do produkcji wędlin, sosów i zup (w proszku), pasztetów, a nawet konserw. Jeszcze mniej ciekawą praktyką jest obecność glutenu w jogurtach i lodach. Większym problemem w rozpoznaniu może być glutaminian sodu (pochodzący z pszenicy), który przecież jest powszechnie wykorzystywany i zawiera gluten. Jeżeli nie jesteś pewny składu, nie spożywaj takich produktów, ponieważ może to się dla Ciebie zakończyć w mało ciekawy sposób. Zawsze poszukujcie odpowiednich oznaczeń w postaci piktogramu „przekreślony kłos”, bądź deklaracji o braku glutenu w składzie.

PRODUKTY WOLNE OD GLUTENU (krótkie omówienie)

Przytoczone formacje mają charakter orientacyjny i zawsze należy zapoznać się ze składem i pochodzeniem danego produktu.

- mięso, ryby, jaja: nieprzetworzone mięso, ryby oraz jaja są z definicji wolne od glutenu

- produkty zbożowe: naturalne zboża (ryż brązowy/biały, gryka, amarantus, quinoa, kukurydza oraz proso), kasza jaglana i gryczana, płatki ryżowe, gotowe mieszanki bezglutenowe

- warzywa i ich przetwory: generalnie wszystkie warzywa bez dodatków powinny być wolne od glutenu

- tłuszcze: oliwa z oliwek, masło, lej roślinny, smalec

- zupy: zupy domowe, które zostały przygotowane z odpowiednio dobranych produktów, zupy gotowe z odpowiednim oznakowaniem

- mleko i produkty przetwórstwa mlecznego: świeże mleko (także w kartonie), mleko w proszku, jogurt naturalny, maślanka, kefir, ser biały oraz żółty

- owoce: wszystkie owoce świeże/mrożone bądź konserwowane nie powinny zawierać glutenu

- słodycze, cukier, desery: miód, wypieki na bazie bezglutenowej mąki, produkty oznaczone logotypem „przekreślonego kłosa”, cukier

- przyprawy: klasyczny pieprz, sól stołowa, ocet winny i jabłkowy, sosy oznaczone jako bezglutenowe

- napoje: naturalna herbata oraz kawa, woda mineralna, czysty alkohol, napary z ziół oraz soki owocowe

PODSUMOWANIE

Produkty bezglutenowe są coraz bardziej popularne zarówno na świecie, jak i w Polsce. Jedynym ich mankamentem może być cena, która jest wyższa niż zwykłych produktów. Warto podkreślić, że sportowcy też nie są skazani na zapomnienie, bowiem coraz więcej jest na rynku odżywek i suplementów diety, których skład i oznakowanie gwarantuje bezpieczeństwo stosowania (nie zawierają glutenu). Warto przyjrzeć się tematowi, bowiem jest to bardzo szerokie zagadnienie. Zdrowie jest najważniejsze, więc jeżeli jesteś osobom, która jest chora na celiakie bądź doskwiera Ci alergia na gluten – zadbaj o siebie i swoje odżywianie, a komfort Twojego życia nie ulegnie pogorszeniu.  

Specjalista ds. suplementacji, biotechnolog.

Zostaw opinię