By Bartosz Sikorski
Witamina D (inaczej kalcyferol) to jedna z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, która może być syntetyzowana w skórze w wyniku ekspozycji na światło słoneczne (dokładniej na promieniowanie UVB), a następnie metabolizowana do formy aktywnej - 1,25-dihydroksykalcyferolu w nerkach oraz w wątrobie. Głównym jej magazynem w ciele jest tkanka tłuszczowa. Występuje w dwóch formach - pochodzenia zwierzęcego jako witamina D3 (cholekalcyferol) oraz syntetyzowana przez rośliny, grzyby, drożdże witamina D2 (ergokalcyferol). Odpowiada za regulację poziomu wapnia w organizmie oraz jest niezwykle istotna dla rozwoju i utrzymania odpowiedniej masy kostnej.
Źródła pokarmowe obfitujące w witaminę D:
1) żółtka jaj,
2) olej z wątroby dorsza,
3) sardynki,
4) łosoś,
5) makrela,
6) tuńczyk,
7) ser kozi,
8) sarnina,
9) wątróbka wołowa,
10) pieczarki.
Witaminę D znajdziesz również w:
Zalecane spożycie
Zalecane dzienne spożycie (RDA) zostało ustalone w oparciu o ilość zapobiegającą powstaniu ryzyka niedoboru wśród zdrowych osób i dla dorosłych wynosi odpowiednio:
- 600 - 800 µg dla kobiet,
- 600 - 800 µg dla mężczyzn.
Realne indywidualne zapotrzebowanie na kalcyferol może być jednak wyższe, a jest ono kształtowane między innymi przez następujące czynniki:
- płeć,
- wiek,
- masę ciała,
- aktywność fizyczną,
- stan fizjologiczny.
Dodatkowa podaż witaminy D jest bardzo ważna wśród osób borykających się z problemami utrzymania odpowiedniej mineralizacji kości, a co za tym idzie - zachowania ich należytej gęstości.
Funkcje w organizmie
1) Gospodarka wapniowa
Jeśli poziom wapnia spada do niskich wartości do działania wkracza parathormon, który stymuluje produkcję 1,25(OH)2D, a ta przyłącza się do receptora witaminy D przez co może wpływać na ekspresję genów normalizujących poziom wapnia we krwi poprzez:
- zwiększenie wchłaniania wapnia z pożywienia drogą przewodu pokarmowego;
- zwiększenie wchłaniania zwrotnego wapnia filtrowanego przez nerki;
- mobilizowanie wapnia z kości, jeśli podaż z pokarmem jest niewystarczająca.
2) Różnicowanie komórek
1,25(OH)2D pobudza różnicowanie się komórek i hamuje proces proliferacji, który niekontrolowany może doprowadzić do powstawania chorób, m.in. nowotworów.
3) Układ odpornościowy
1,25(OH)2D stanowi modulator układu immunologicznego, ponieważ poprzez szereg działań może wzmacniać odporność wrodzoną oraz blokować wytwarzanie przeciwciał przeciw własnym antygenom.
4) Wydzielanie insuliny
1,25(OH)2D jest niezbędnego do prawidłowego wydzielania insuliny oraz właściwej tolerancji glukozy w cukrzycy typu II.
5) Zdrowe kości
Witamina D odpowiada za właściwy rozwój kości i zębów u dzieci oraz za jego utrzymanie wśród osób dorosłych.
6) Utrzymanie prawidłowej funkcji mięśni
7) Zmniejsza ryzyko upadków, a co za tym idzie zapobiega złamaniom kości
8) Odpowiada za właściwe wchłanianie i wykorzystanie wapnia i fosforu
9) Wpływa na odpowiedni podział komórek
Korzyści spożywania witaminy D
1) Kontrola poziomu wapnia i fosforu
W przypadku niedoboru witaminy D w organizmie występują problemy z unormowaniem odpowiedniego poziomu wapnia i fosforu. Organizm może wytwarzać hormony w celu mobilizacji uwalniania wapnia i fosforu w przypadku ich niskiego poziomu we krwi, co doprowadza do osłabienia ich struktury.
2) Leczenie krzywicy
Krzywica to choroba kończyn spowodowana niedoborem witaminy D, wapnia i fosforu, która może być leczona poprzez podawanie wysokich dawek witaminy D.
3) Kuracja w przypadku rozmiękania kości - osteomalacji
Osteomalacja występuje w przypadku, gdy w procesie formowania kości zaburzeniu ulega tworzenia powłoki mineralnej, co doprowadza do zmiękczenia kości, które stają się podatne na pęknięcia i wyginanie. Leczenie tej jednostki chorobowej polega na podawaniu doustnym witaminy D oraz za pomocą bezpośredniej ekspozycji na promienie słoneczne.
4) Ochrona przed chorobą tętnic obwodowych
Witamina D znacząco wpływa na proces absorpcji wapnia w organizmie, który jest niezbędny dla zdrowia kości. Dzieci narażone na tą chorobę są proszone o przebywanie na słońcu poprzez umiarkowany okres czasu w celu zajścia syntezy witaminy D w ciele.
5) Zmniejszenie ryzyka złamań kostnych
Dieta obfitująca w produkty zawierające witaminę D redukuje szansę wystąpienia złamań kostnych doprowadzających nawet do inwalidztwa. Sama odpowiednia podaż wapnia nie będzie w stanie zabezpieczyć kości przed złamaniem, jeśli w organizmie będzie brakowało witaminy D.
Interakcje
1. Witamina D współpracuje z witaminą K w celu wzmocnienia kości i zapewnienia ich prawidłowego rozwoju.
Witamina D zwiększa absorpcję wapnia w organizmie, ale to witamina K aktywuje białka kierujące go do kości i zębów.
2. Kortykosteroidy stosowane w celu zmniejszenia stanów zapalnych mogą zmniejszać absorpcję wapnia, a także upośledzać metabolizm witaminy D.
Objawy niedoboru
Symptomy niedoboru witaminy D są mało specyficzne i obejmują:
1. Bóle kostne
2. Ogólne uczucie słabości
3. Skłonność do występowania częstych infekcji
4. Dreptający chód
Uwydatnianie absorpcji witaminy D w organizmie
Na poziom witaminy D w organizmie możemy wpłynąć poprzez:
- ekspozycję na słońce, ponieważ pod wpływem promieni słonecznych zachodzi produkcji witaminy D w organizmie, co jest najlepszym sposobem na jej pozyskiwanie - czas od 5 do 30 minut jest wystarczający dla większości osób, aby pokryć zapotrzebowanie na witaminę D!
- odsłanianie sporej części swojego ciała w celu zmaksymalizowania efektywności syntezy witaminy D!
- sprawdzenie czy nie jesteśmy w grupie ryzyka osób narażonych na niedobory witaminy D!
Sprawdź już teraz idealne suplementy diety, przygotowane dla Twoich potrzeb